فروشگاه اینترنتی انتشارات | موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور
نویسنده: مدیر فروشگاه کتاب “فصل چرا در مراتع کوهستان‌های مرتفع ایران” با همت علی احسانی و با همکاری فریده ثقفی‌خادم، سعید رشوند، احمد ناصری، سعیده ناطقی و محمدرضا نجیب‌زاده با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و قیمت ۲۴۰۰۰۰ ریال توسط انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به چاپ رسید . در بخش از مقدمه این کتاب می‌خوانیم:
مراتع معمولاً دارای سیستم های پیچیده اکولوژیکی هستند که تحت تأثیر تغییرات عوامل آب و هوایی به ویژه بارندگی و درجه حرارت قرار دارند. تغییرات اقلیمی در پدیده های زیستی گیاه مانند جوانه زنی، رشد رویشی، توسعه رشد رویشی، گل دهی و بذردهی بسیار اهمیت دارند. بنابراین مطالعه فنولوژی در مرتع به‌منظور تنظیم برنامه‌های بهره‌برداری چرای دام از علوفه مرتع (Range Forage) و بهره‌برداری از گیاهان مرتعی، جلوگیری از برداشت های بی موقع و چرای زودرس، تعیین زمان ورود و خروج دام، جمع آوری بذر، پرورش زنبور عسل، از بین بردن گونه‌های گیاهی هرز و مهاجم، مبارزه با آفات و بیماری های گیاهی، تعیین ترکیبات مؤثره و شناخت خوشخوراکی و ارزش غذایی گونه‌های گیاهی حائز اهمیت است.
یکی از مشکلات اساسی مراتع ایران، عدم اعمال مدیریت صحیح در سیستم چرایی بوده که در نهایت منجر به بهره‌برداری غیر اصولی و نابهنگام از علوفه طبیعی مراتع شده و همچنین چرای بیش از ظرفیت چرای مرتع (Grazing Capacity) می شود. بر این اساس قسمت زیادی از مراتع کشور دارای سیر قهقرایی بوده و از نظر وضعیت، جزء مراتع متوسط تا فقیر و خیلی فقیر دسته بندی میشود. شرایط آمادگی مرتع (Range readiness) و رعایت زمان ورود و خروج دام از مرتع ایجاب می‌کند که به گیاهان فرصت داده شود تا مواد غذایی لازم را برای رشد بعدی خود ذخیره کنند. عدم رعایت این امر موجب تقلیل تدریجی قدرت تولید و زادآوری گیاهان و سرانجام نابودی کامل آنها می گردد. یکی از راه‌حل‌های مناسب برای تشخیص زمان بهره‌برداری از مراتع، استفاده از مطالعه فنولوژی، شناخت و بررسی تاریخ بروز پدیده‌های زیستی مختلف گونه های مهم و کلیدی شامل مرحله شروع جوانه زنی و رشد و توسعه رویشی، مرحله گل دهی، مرحله بذردهی و بلوغ بذر و ریزش آن، خواب موقت، رشد پائیزه و خواب زمستانی میباشد.
